«زیرخاکیِ» تلویزیون، ارزش این‌همه هیاهو را دارد؟
چندی پیش اخباری مبنی‌بر تردید در پخش سریال «زیر خاکی»، به کارگردانی جلیل سامان، منتشر شد. توقیف «زیرخاکی» ربطی به محتوا و ممیزی نداشت. ظاهراً علت برمی‌گردد به رفتار حاشیه‌ساز گوهر خیراندیش بازیگر این سریال که چندی پیش به مراسم خارج از عرف ازدواج دخترش در خارج از کشور رفته بود.
به گزارش راهبرد معاصر، چندی پیش اخباری مبنی‌بر تردید در پخش سریال «زیر خاکی»، به کارگردانی جلیل سامان، منتشر شد. توقیف «زیرخاکی» ربطی به محتوا و ممیزی نداشت و شاید با کوتاه شدن برخی سکانس‌های مرتبط با حضور خانم بازیگر مشکل حل نمی‌شد. ظاهراً علت برمی‌گردد به رفتار حاشیه‌ساز گوهر خیراندیش بازیگر این سریال که چندی پیش به مراسم خارج از عرف ازدواج دخترش در خارج از کشور رفته بود.
اما چند سؤال درباره حاشیه‌های «زیرخاکی» به ذهن می‌رسد. آیا تلویزیون پیش‌بینی برای جلوگیری از رفتار‌های نا به هنجار بازیگران سریال‌ها داشته است؟ شواهد نشان می‌دهد سیمافیلم در قرارداد‌هایی با تیم سازنده، چه کار اولی‌ها و چه حرفه‌ای‌ها تعهداتی می‌گیرد یعنی ضوابطی تنظیم می‌شود تا اجازه رفتار‌های نا به هنجار و خلاف عرف نداشته باشند.
ضبط سکانس‌های مربوط به گوهر خیراندیش تمام شده بود و برای مراسم دخترشان به خارج از کشور رفته‌اند؛ آیا کاری که هزینه چند میلیاردی با کارگردان و بازیگران صاحب‌نام ساخته شده و مربوط به انقلاب اسلامی است باید به تاوانِ، رفتار غیراصولی و غیرحرفه‌ای بازیگرش پخش نشود؟ سریالی که غیرمستقیم و زیرپوستی حکومت پهلوی و ماهیت آن را افشا کرده است. کاری که با این هدف‌گیری درست آمده آیا تصمیم منطقی است که با این هزینه میلیاردی که از بیت‌المال شده، سریال به راحتی کنار گذاشته شود. یا بهتر است که از این سرمایه کشور و تلویزیون در شرایطی که به علت کرونا حادث شده مردم از دیدن یک اثر هنری، با پیام ارزشمند محروم شوند.
حالا، اما مدیر گروه فیلم و سریالِ سیمافیلم خبر داده است که این سریال از شنبه ۶ اردیبهشت روی آنتنِ شبکه یک خواهد رفت. بهرنگ ملک‌محمدی همچنین تاکید کرد صدا و سیما، رفتار خارج از عرفِ گوهر خیراندیش را به صورت حقوقی پیگیری خواهد کرد.
گوهر باید محاکمه شود!
حواشی پیرامون این سریال جنجال زیادی به‌پا کرد و نظرات متفاوت منتقدان سینما و تلویزون را دربر داشت. نیما حسنی نسب منتقد سینما در واکنش به این اتفاقات نوشت: خیلی مضحک است؛ جنجال بر سر پخش یا حذف یک سریال ماه رمضان به‌خاطر حواشی حضور گوهر خیراندیش در امریکا حسابی داغ است و طرفین با آب و تاب حرف می‌زنند و کارگردان به بازیگرش می‌توپد و این وسط کیهان هم تیتر می‌زند «گوهر باید محاکمه شود.»
نکته‌ی بامزه و مضحکه‌ی اصلی این‌جاست که همزمان با این جار و جنجال، هر شب سریال «میوه ممنوعه» با بازی گوهر خیراندیش روی آنتن می‌رود. طی دو هفته اخیر هم لااقل من دو فیلم با بازی خیراندیش در شبکه‌های مختلف سیما دیده‌ام و دو سه شب پیش هم قسمتی از «خندوانه» پخش شد که مهمانش خیراندیش بود. ما را گرفته‌اید یا واقعا اوضاع سازمان این‌قدر آشفته شده؟
اکبر عالمی، عضو هیأت علمی دانشگاه و منتقد سینما و تلویزیون پیرامون پخش سریال ماه رمضانی «زیر خاکی» نیز این چنین گفت: «ما قرار نیست با برنامه‌ها و سریال‌های تلویزیونی، شخصی برخورد کنیم و اگر برخی از رویداد‌ها با مذاق ما سازگار نیست کل زحمات یک مجموعه را طی ماه‌ها و سال‌ها زیر سوال ببریم. در عصر تکثر اندیشه‌ها با حجمی از کانال‌ها و برنامه‌ها در سراسر دنیا نیازمند آنیم تا سلایق شخصی را کنار بگذاریم و برای حفظ مصلحت تلویزیون و جامعه توفیق آن را در بین مخاطبان و بعد از پخش مجموعه‌ها و برنامه‌ها نظاره‌گر باشیم.»
دلخوری کارگردان
جلیل سامان، کارگردان سریال «زیرخاکی»، که دلیل احتمال توقیف سریالش را گوهر خیراندیس می‌دانست، در گفتگو با رسانه‌ها گفت: «من فکر می‌کنم این اخلاق غیرحرفه‌ای است. من فقط از منظر اخلاق حرفه‌ای نگاه می‌کنم. اخلاق حرفه‌ای ایجاب می‌کند وقتی آدم به یک کاری متعهد است و با یک سری افرادی چند ماهی زندگی کرده و نان و نمک همدیگر را خوردند، باید مراقب رفتارش باشد و کاری نکند که برای آن اثر و همکارانش اتفاق بدی بیافتد.»
وی ادامه داد: «واقعیت این است که من خیلی دلخور هستم. اگر به واسطه حاشیه خانم خیراندیش قرار باشد کار به حاشیه برود و ممیزی بیشتری اعمال گردد، من ایشان را مقصر می‌دانم. امیدوارم ایشان یک جوری خودش را تبرئه کند و از آن ماجرا فاصله بگیرد. فکر می‌کنم ایشان از نظر حرفه‌ای بد کردند و ما را در شرایطی قرار دادند که صحبت این شود که آیا سریال ما پخش می‌شود یا نمی‌شود.»
برخورد حقوقی با خانم بازیگر
ملک‌محمدی، مدیر گروه فیلم و سریال سیمافیلم، در گفتگو با روابط عمومی سیمافیلم درباره با حواشی سریال «زیرخاکی» گفت: «مجموعه تلویزیونی «زیرخاکی» با توجه به مضمونی که روایت می‌کند، با زبان شیرین طنز، یکی از آثار قابل‌توجه در حوزه تاریخ معاصر و انقلاب خواهد بود. این مجموعه به نقد دوره پهلوی و ساواک با لحنی مفرح می‌پردازد و حتماً توان جذب مخاطب را دارد. گروه سازنده زحمت زیادی برای ساخت این مجموعه متحمل شدند که نباید با رفتار غیرحرفه‌ای و غیرمعمول یک بازیگر آن را نادیده گرفت.»
وی بدون نام بردن از گوهر خیراندیش، تاکید کرد: «خانم بازیگر چند ماه بعد از پایان کارش در سریال «زیرخاکی» در آن میهمانی حاضرشده است و نه قبل یا حین فیلمبرداری. این عمل او در این محفل را که خلاف شرع و هنجار‌های جامعه است، محکوم می‌کنیم؛ همانطور که پیش‌تر تهیه‌کننده و کارگردان مجموعه این کار وی را محکوم کردند و بر اساس قرارداد منعقد شده و تعهدات مطرح شده، سازمان صدا و سیما این موضوع را از طریق حقوقی پیگیری خواهد کرد.»
مدیر گروه فیلم و سریال سیما فیلم توضیح داد: «تعهداتی که عوامل سازنده آثار نمایشی به سازمان می‌دهند تنها در جهت صیانت حرفه‌ای و اخلاقی از هنرمندان شریف کشور و تلاش‌های هنرمندانه آنان است و البته با معدود ساختارشکنی‌ها حتماً برخورد قانونی خواهد شد. همچنین به عنوان مدیریت پیش‌گیرانه، طبق آیین‌نامه‌های سازمانی که متمرکز بر رعایت حدود دینی و ملی است، با هنرمندان همکاری خواهد شد.»
ملک محمدی در ادامه گفت: «با در نظر گرفتن شرایط و بررسی‌های کارشناسی و تصمیم جامع سازمانی که نتیجه تایید مسئولان ارشد سازمان است، همچنان تصمیم بر پخش سریال همزمان با اولین روز ماه مبارک رمضان (شنبه ۶ اردیبهشت) است و انشاءالله هر شب سریال «زیر خاکی» میهمان خانه‌های مردم از شبکه یک سیما خواهد بود.»
لازم به ذکر است نقش اول مرد سریال زیرخاکی به عهده پژمان جمشیدی و نقش اول زن را ژاله صامتی عهده‌دار است و هادی حجازی‌فر، نادر فلاح، امید روحانی، ایرج سنجری، اصغر نقی‌زاده و... نیز در این سریال ایفای نقش می‌کنند.
«زیرخاکی» از آثاری است که سعی دارد بخشی از فرآیند‌های اجتماعی کشور را با نگاهی متفاوت روایت کند. داستان سریال درباره مردی است که به دنبال «زیرخاکی» است و برای یافتن گنج درگیر ماجرا‌هایی می‌شود.
«زیرخاکی» از تولیدات گروه فیلم و سریال سیمافیلم به شمار می‌آید.